Հայկական Շուշին այն աշխարհագրական տարածքն է, որի շուրջ հյուսվեց 44-օրյա պատերազմի ընթացքի և հետպատերազմյան շրջանի Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական սիմվոլիկան: Այսօր Էրդողանի այցը Շուշի հիմք դրեց նաև Թուրքիայի հարավկովկասյան ագրեսիվ տարածաշրջանային քաղաքականության սիմվոլիկային: Ադրբեջանի և Թուրքիայի նոր համագործակցության հռչակագրի ստորագրման տեղ ընտրվեց Շուշին, քանի որ բռնազավթված հայկական տարածքների, հարավկովկասյան ազդեցության տարածքային ընկալումների, ինչպես նաև ադրբեջանա-թուրքական տանդեմի հաղթանակի ընկալումներն ամբողջանում են Շուշիում և Շուշիով:
Այցն Ադրբեջանում Թուրքիայի ազդեցության ցուցիչի հերթական սանդղակը գրանցեց, մասնավորապես սկսած 1991 թ. Ադրբեջանում իշխանական էլիտաները զգուշանում էին թուրքական ազդեցության ուժեղացումից: Այսօր Թուրքիան ազդարարեց այդ «ազդեցության իրավունքի վաստակումը», քանի որ 44-օրյա պատերազմում իր գործուն ռազմական մասնակցությամբ ապահովել էր պատերազմի ելքը և հիմնավորել իր ներկայությունը Շուշիում:
Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև բոլոր ուղղություններում ոլորտային նշանակության պայմանագրեր կան, բացակայող կամ թարմացման ենթակա պայմանագրերի շարքը լրացվել էր նախորդ տարվա երկրորդ կիսամյակում: Ուստի պատահական չէ, որ համագործակցության մասին փաստաթուղթն առավելապես հռչակագրային բնույթ ունի: Այն առավելապես վերաբերելու է Ադրբեջանի կողմից ժամանակավոր բռնազավթված հայկական տարածքներում Թուրքիայի առայժմ քաղաքական, տնտեսական ներկայացվածության լեգիտիմացմանը:
Հռչակագրով նախատեսվում է ռազմական արդյունաբերության ոլորտում համագործակցություն և ռազմական փոխօգնություն: Այս կետը հատկապես դեկլարատիվ բնույթ ունի և ուղղված է տարածաշրջանի պետություններին, քանի որ որպես այդպիսին Թուրքիայի և Ադրբեջանի հատկապես ռազմատեխնիկական համագործակցությունը գործնականում տասնամյակների պատմություն ունի: Որպես դրոնային պատերազմում թուրքական ներդրման խորհրդանշական քայլ Ի. Ալիևի կողմից պարգևատրվեց Հալուկ Բայրաքթարը, նշվեց նաև Ադրբեջանում առաջիկայում ԱԹՍ-ների գործարանի բացման ծրագրի մասին:
Հատկանշական է, որ ադրբեջանական աղբյուրները որպես հաջողություն են գրանցում այն, որ հռչակագիրը չի նախատեսել օտար ռազմական բազաների և կոնտինգենտի տեղակայումը Ադրբեջանում: Հարկ է նշել, որ ադրբեջանական մեդիադաշտում նախօրեին քննարկվում էր հռչակագրով ՆԱՏՕ-ի, այդ թվում նաև թուրքական ուժերի Ադրբեջանում տեղակայման մասին տեղեկատվությունը:
Այցի արդյունքում նախատեսվում է գեներալ հյուպատոսության բացում Շուշիում, ինչն արդեն իրավաքաղաքական ներկայացվածություն է ապահովում Թուրքիայի համար Ադրբեջանի կողմից ժամանակավոր բռնազավթված հայկական տարածքներում:
Հռչակագրի տնտեսական ուղղույթում թուրքական հեռագնա ծրագրերն են՝ տնտեսական ներկայացվածությամբ և ծրագրերով Ադրբեջանի կողմից օկուպացված հայկական տարածքներում տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողության սահմանում: Դեկլարացիայում արդեն իսկ հստակ շեշտադրումներ կան «Զանգեզուրի միջանցքով ավտոմոբիլային և երկաթուղային ճանապարհների մասին»:
«Շուշիի հռչակագրով» հռչակագրվել է Թուրքիայի կողմից տարածաշրջանում բազմավեկտոր ներկայացվածության վտանգավոր նոր մեկնարկը, որը սպառնում է Արցախի Հանրապետությանը, ՀՀ-ին, ՌԴ-ին և Իրանին:
Այս ամենով հանդերձ, չպետք է կարծել, որ թուրքական ներկայացվածությունը Ադրբեջանում և Ադրբեջանի կողմից ժամանակավորապես օկուպացված հայկական տարածքներում սահուն ընթացք է ունենալու:
Հ.Գ. Մեղմ ասած, ցավալի է, այսօր այսպիսի հարցերի շուրջ մեկնաբանություն գրելը: Լուսանկարը Շուշիում է 2020 թ. տիրոջ իրավունքով։ Ոչինչ չի փոխվել՝ տեր ենք։
Նելլի Բաղդասարյան, պ.գ.թ., դոցենտ
7676Комментарии: 1Поделились: 12НравитсяПоделиться