ТЕНДЕНЦИИ ИСТОРИОГРАФИИ ГОРОДА ШУШИ

ՇՈՒՇԻ ՔԱՂԱՔԻ ՊԱՏՄԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՄԻՏՈՒՄՆԵՐԸ

Полностью статья 2017 года — здесь.

Развитие современной исторической науки представляет собой процесс непрерывного совершенствования теории и методологии исторического исследования, заключающегося в необходимости анализа современных научно-методологических проблем, определения новых подходов и взглядов на дальнейшие изменения теоретических и методологических основ исследования истории.
Изучение современных проблем методологии исследования истории показало, что историко-философский анализ , методы исследования событий, а также сравнительные исследования являются обширной темой для научных дискуссий.

Решение этих вопросов является необходимостью и продиктовано уровнем развития исторической науки в современном мире.
В историографии по вопросу основания г.Шуши бытуют антинациональные трактовки, часто совпадающие со взглядами азербайджанских историков, а новые открытия с трудом пробивают себе дорогу.
Остались без оценки события 1905-1906гг. и 1918-1920гг., сыгравшим роковую роль в судьбе города. Часто можно заметить, как политически незрелые историки трактуют Геноцид армян 23 марта 1920 г. как результат «армянского восстания», соглашаясь с точкой зрения палача армян Шуши Султанова.
Нового осмысления требует и Советский период, и в особенности активное участие шушинцев в борьбе с фашизмом.
Успешными можно считать отдельные исследования об истории освобождения Шуши, но к сожалению, эта тема занимает незначительное место в учебниках по истории Армении.
Таким образом, армянская историография обязана вести неустанную борьбу с «троянскими» и антинаучными взглядами азербайджанских историков.

Շուշի քաղաքի պատմության մեջ ճակատագրական դեր խաղացած 1905-06թթ, 1918-1920 թթ. իրադարձություններին չեն տրվել հաղթող ազգի դիրքերից ելնող գնահատականներ: Հաճախ, քաղաքականապես չհասունացած պատմաբանների կողմից կարելի է նկատել 1920 թ. մարտի 23-ին հայերի ցեղասպանությունը «հայերի ապստամբության» սուլթանովյան կեղծարարությամբ չգիտակցված արդարացումները: Խորհրդային շրջանի, հատկապես ֆաշիզմի դեմ պայքարին
շուշեցիների ակտիվ մասնակցությունը դեռևս լուսաբանման կարիք ունի: Հաջողված կարելի է համարել Շուշիի ազատագրման նկարագրությունը առանձին ուսումնասիրություններում,սակայն Հայոց պատմության դասագրքերում այն աննշան տեղ է զբաղեցնում…

….

Խորհրդային «ինտերնացիոնալիստական» պատմագրությունը ոչ միայն կասկածի տակ չի դրել Շուշին իբր Փանահ խանի կողմից հիմնադրված լինելու տարբերակը, այլև հպանցիկ է մոտեցել 1920թ. մարտի 23-ին քաղաքի իրական տերերի՝ հայերի նկատմամբ հիմնականում ադրբեջանաթուրքական զորքերի իրականացրած ցեղասպանությանը: ՀՍ հանրագիտարանում
տպագրված հոդվածում պատմաբան Բ. Ուլուբաբյանը ժխտել է Մ. Ջամալի վարկածը և նշել է, որ «Շուշին հնագույն ժամանակներում Վարանդա գավառի հայ բնակիչների համար ծառայել է իբրև պաշտպանական ամրություն…XVIII դ. սկզբին Շոշի բերդը եղել է թվով գերակշիռ թուրքական զորքերի դեմ հայոց ազատագրական մարտերի կենտրոն … 1750-թթ. …Շահնազար Բ … դաշնակցել է …Փանահ խանի հետ և նրան տրամադրել Շոշի բերդը»3: Սակայն, նկարագրելով արաբ նվաճողների դեմ IX դ. Սահլ Սմբատյանի մղած պայքարը՝ նա շփոթել է Ասկերանի շրջանի ՇիկաքարՔարագլուխ (Արավուս) բնակավայրը Շուշիի հետ: Նույն սխալը կրկնվել է «Շուշի. մշակութային կյանքի մեկ դարը, 1820-1920» բուկլետում: